నవమాలిని / నయమాలిని

నవమాలిని.
ఇనకుల నాయకా యితరు లేలా
నను నిను కన్నుగానకను తిట్టన్
దనుజుల పైన నాదరము ధర్మం
బన నగు నట్టి వీ రసురు లేమో
     

ఈ నవమాలినీ వృత్తానికి పాదానికి 12 అక్షరాలు. దీనికి గురులఘుక్రమం IIIIUIUIIIUU.  గణవిభజన న - జ - భ - య.  యతిస్థానం 8వ అక్షరం. వృత్తం‌ కదా, ప్రాసనియమం ఉంటుంది తప్పదు.

ఈ నవమాలినీ వృత్తానికి నయమాలినీ అన్న మరొక పేరు కూడా ఉంది.

ఈ నవమాలినీ‌ వృత్తపాదానికి ముందు ఒక గురువును చేర్చితే అది మయూఖసరణి అనే మరొక వృత్తంగా మారుతుంది. అలాగే ఈ నవమాలినీ వృత్తపాదం నుండి ఆదిలఘువును తొలగిస్తే అది మదనమాల అనే మరొక వృత్తంగా మారుతుంది. ఈ నవమాలిని తొలిలఘువును IU గా మార్చితే అది రుచివర్ణ అనే వృత్తం అవుతుంది.

ఈ వృత్తంలో విశేషం ఏమిటంటే యతిస్థానంలో లఘువు ఉండటం. సాధారంగా వృత్తాల్లో యతిస్థానంలో ఒక గురువు ఉంటుంది.

పూర్వకవి ప్రయోగాలేమన్నా ఉన్నాయేమో తెలియదు.

దీని నడక చూస్తే ఇల్లా ఉంది:

      ఇనకుల - నాయకా - యితరు - లేలా
      నను నిను - కన్నుగా - నకను - తిట్టన్
      దనుజుల - పైన నా - దరము - ధర్మం
      బన నగు - నట్టి వీ - రసురు -లేమో

 వేరే‌ నడకలతో ఈ వృత్తంలో‌ పద్యం సాధ్యమా అన్నది పరిశీలనార్హమైన విషయం.