కుమారలలితము.
సురేశహితకామా
సురారిగణభీమా
పురారినుతనామా
పరాకు రఘురామా
ఈ కుమారలలిత వృత్తంలో పాదానికి 7 అక్షరాలే. చిట్టి వృత్తం. దీని గురులఘుక్రమం IUIIIUU. అనగా గణవిభజన జ-స-గ అని. యతిమైత్రి అవసరం లేదు కాని వృత్తం కాబట్టి ప్రాసనియమం పాటించాలి.
కావ్యాలంకారచూడామణి కుమారలలితవృత్తం అని పేర్కొన్నది వేరే లక్షణం కలది ఉన్నది. ఇలాగు లక్షణ గ్రంథాలలో తరచుగా ఒకే వృత్తానికి ఒకో గ్రంథంలో ఒకో పేరుండటమూ, ఒకే పేరుతో వివిధ గ్రంథాలలో వేరులక్షణాలతో వృత్తా లుండటమూ మామూలే.
ఈ కుమారలలితానికి తగినంత బంధుగణం ఉంది. కుమారలలితం పాదం చివర గురువును చేర్చిటే అది భార్గీ, రెండుగురువులను చేర్చితే అది నిర్వింధ్య, మూడు గురువులను చేర్చితే వీరాంత, నాలుగు గురువులను చేర్చితే ప్రఫుల్లకదళి, ఉపస్థితం, గళితనాళ, విపన్నకదనం, మత్తేభమూ, శార్దూలమూ, శార్దూలలలితమూ, సంలక్ష్యలీల, వ్యాకోశకోశలం వృత్త పాదాల్లో కుమారలలిత సంతకం కనిపిస్తుంది. మరికొన్ని లంబాక్షీ, నయమాలినీ, శలభలోల, కుబేరకటిక, మయూఖసరణి, పంకజధారిణి, రుచివర్ణ, ఇంద్రవదన వృత్త పాదాలు ఈ కుమారలలితం సంతకంతో ముగుస్తాయి. సితస్తవక వృత్త పాదంలో రెండు కుమారలలిత పాదాలు ఉంటాయి.
ఈ‌వృత్త‌ం నడకను చూస్తే జ-సగ అన్నట్లు జ-గణం తరువాత చిన్న విరుపుతో కనిపిస్తుంది. మరికొంచెం చిన్న విరుపు ఉత్తరార్ధం సగంలో వస్తున్నది. ఉదాహరణ పద్యం ఇలా చదువ వచ్చును.
సురేశ - హిత - కామా
సురారి - గణ - భీమా
పురారి - నుత - నామా
పరాకు - రఘు - రామా
ఇలాంటి చిన్నిచిన్ని వృత్తాలకు అంత్యానుప్రాసలు బాగుంటాయి. అన్ని పాదాలకు ఒకే విధంగా కాని, మొదటి రెండింటికీ ఒకరకంగా చివరి రెండింటికి మరొక విధంగా కాని, పాదం విడచి పాదానికి నప్పే విధంగా కాని ఎలాగైనా అంత్యానుప్రాసను కూర్చవచ్చును.
ఈ కుమారలలిత వృత్తానికి పూర్వకవి ప్రయోగాలు ఏమన్నా ఉన్నవో లేవో తెలియదు.
కామెంట్‌లు లేవు:
కామెంట్‌ను పోస్ట్ చేయండి