ప్రమాణిక

ప్రమాణిక.
ధరాసుతామనోహరా
ధరాతలాధినాథుడా
సురారిలోక కాలుడా
బిరాన రామ బ్రోవరా

ప్రమాణిక.
ధరాత్మజామనోహరా
మొరాలకింప వేమిరా
పరాకు మాని ప్రోవరా
తరింపజేయరా ప్రభూ

ఈ ప్రమాణిక వృత్తంలో‌ పాదానికి 8 అక్షరాలు. గురులఘుక్రమం  IUIUIUIU. అంటే గణవిభజన  జ-ర-లగ . యతి మైత్రి అవసరం లేదు. ప్రాసనియమం ఉంది. ఈ వృత్తాన్ని ప్రమాణి అని కూడా అంటారు.

రెండు ప్రమాణిక పాదాలు కలిపితే అది పంచచామరం అవుతుంది. ఆ పంచచామరాన్నే‌ నరాచ అనీ అంటారు. అదనంగా పాదం ముందొక లఘువును ఉంచితే అది భుజంగసంగత వృత్తం అవుతుంది, రెండు లఘువులను ఉంచితే అది  మనోరమా వృత్తం అవుతుంది. ఎడాపెడా చెరొక గురువునూ తగిలిస్తే అది మయూరసారిణీ వృత్తం అవుతుంది. పాదం చివర ఒక వ-గణం కలిపితే అది సరావికా వృత్తం అవుతుంది, రెండు వ-గణాలు కలిపితే లలామలలితాధరా వృత్తం అవుతుంది. పాదం చివర మ-గణం చేర్చితే అమోఘమాలికావృత్తం అవుతుంది. పాదం చివర జ-ర గణాలు కలిపితే కుండలికావృత్తం అవుతుంది. ఇంకా ముఫ్ఫై చిల్లర వృత్తాల్లోనూ ఈ‌ప్రామాణిక గురులఘుక్రమం కనిపిస్తుంది.

జగత్ప్రసిధ్ధమైన  గణేశ పంచరత్న స్తోత్రం ఈ‌ పంచచామర వృత్తాల్లోనే ఉంది. ఒక సారి  ఇక్కడ చదువుకోండి. ఉదాహరణకు ఒక శ్లోకం.

ముదాకరాత్తమోదకం సదావిముక్తి సాధకం
కళాధరావతంసకం విలాసిలోక రక్షకమ్
అనాయకైకనాయకం వినాశితేభదైత్యకం
నతాశుభాశునాశకమ్ నమామితం వినాయకం

నడక చూస్తే ఈ‌ప్రమాణి వృత్తం నడిమికి విరుగుతూ జగ - జగ అన్నట్లుగా ఉంటుంది. లేదా అక్కడక్కడ ఇది జ - హ - ర అన్నట్లుగా ఉంటుంది.  ఎదురు నడకతో‌ ప్రారంభం కావటమే ఈ‌ వృత్తాల్లోని ప్రత్యేకమైన అందానికి కారణం అనుకుంటాను.

ధరాసుతా - మనోహరా
ధరాతలా - ధినాథుడా
సురారి - లోక -కాలుడా
బిరాన - రామ - బ్రోవరా
 

తెలుగులో పూర్వప్రయోగాలు ఎక్కువగా ఉన్నట్లు తోచదు. అధునిక ప్రయోగం కావ్యకంఠ గణపతి ముని గారు చేసిన ఆధ్యాత్మిక సర్వోపచార పూజ ఒకటి చక్కటిది ఉన్నది. తప్పక చదవదగినది. గబ్బిట దుర్గా ప్రసాద్ గారి సరసభారతి బ్లాగులో ఆ ఆధ్యాత్మిక సర్వోపచార పూజను చదువుకొన వచ్చును.

ఇంకొకటి గుండు మధుసూదన్ గారి గణేశస్తుతి శ్లోకం చూడండి.

గజాననా! ఘనాకృతీ!
ప్రజావళీ ప్రమోద! స
ద్ద్విజ స్తుత! స్థిరా! చతు
ర్భుజా! నమో ఽస్తు తే ఽనిశమ్

ఈ‌ప్రమాణి వృత్తం నడక మహా రమణీయంగా ఉంటుంది. మీరూ‌ ప్రయత్నించండి.