కరేణువు

కరేణువు.
ప్రేమ లేదా నాపై
రామచంద్రా నీవే
తామసించే వేలా
యేమి శోధించేవో

కరేణువు అన్న పదానికి ఆడుయేనుగు అని అర్ధం . అటజని కంచె భూమిసురుడు అన్న పద్యంలో మనుచరిత్రకారులు పెద్దన గారు కరేణుకరకంపితసాలము శీతశైలమున్ అంటారు. ఇంకా కొండగోగుకు కూడా కరేణువు అన్న పేరుందని నిఘంటువుల్లో ఉంది.

అదటుంచి ఈ‌ కరేణు వృత్తంలో పాదానికి 6 అక్షరాలు.  గురులఘుక్రమం UIUUUU. సంప్రదాయికమైన పధ్ధతిలో కరేణువృత్తానికి ర-మ అనేది గణవిభజన అని చెబుతారు

మరికొన్ని వృత్తాల్లో ఈ‌ కరేణువృత్తం యొక్క గురులఘుక్రమం కనిపిస్తుంది అంతర్భాగంగా. అవేవో‌ ఒకసారి చూదాం.   

1	కరేణుః	6	UIUUUU
2	నిమ్నాశయా	7	U -  UIUUUU
3	పద్యా	7	I -  UIUUUU
4	సిరవీ	7	UIUUUU  - U
5	సుమోహితా	7	I -  UIUUUU
6	భూమధారీ	8	IU -  UIUUUU
7	మౌలిమాలికా	8	UI -  UIUUUU
8	యుగధారి	8	II -  UIUUUU
9	ధూమ్రాలీ	10	IU -  UIUUUU -  UU
10	నీరోహా	10	IIU -  UIUUUU -  U
11	నిర్మేధా	10	IIIU  -  UIUUUU
12	ఆరాధినీ	11	U -  UIUUUU -  UUUU
13	అమాలీనమ్	11	IU -  UIUUUU -  UUU
14	అమోఘమాలికా	11	IUIUI -  UIUUUU
15	అపయోధా	11	IIU -  UIUUUU -  UU
16	జాలపాదః	11	U -  UIUUUU -  IUUU
17	కులచారిణీ	11	UIUI -  UIUUUU - U
18	లక్షణలీలా	11	UIIU -  UIUUUU -  U
19	లలితాగమనమ్	11	IIUII -  UIUUUU
20	వల్లవీవిలాసః	11	UIUIU -  UIUUUU
21	వికసితపద్మావలీ	11	IIIIU -  UIUUUU
22	విలులితమఞ్జరీ	11	IIII -  UIUUUU -  U
23	దోర్లీలా	12	IIUII -  UIUUUU - U
24	కింశుకాస్తరణమ్	12	UIUII -  UIUUUU -  U
25	వీణాదణ్డమ్	12	IUIII -  UIUUUU  - U
26	విశాలాంభోజాలీ	12	UUIII -  UIUUUU - U
27	కలాధామమ్	13	UIIUIII -  UIUUUU
28	లలితపతాకా	14	IIIIIUIU - UIUUUU
29	వింధ్యారూఢమ్	14	UUU -  UIUUUU - UUIUU
30	జ్హిల్లీలీలా	19	IIIIUUUUUUUUI -  UIUUUU
31	అశోకలోకః	21	UUUUUUUUUUUUUUI -  UIUUUU
32	మందాక్షమందరమ్	21	IIIIIIUUUUUUIUI -  UIUUUU
33	భీమాభోగః	22	UUUUUIU -  UIUUUU - UUUIUUIUU
34	వంశలోన్నతా	24	UIUIUI -  UIUUUU - UUUIUI -  UIUUUU
35	ఆభాసమానమ్	26	IUUIUUIU -  UIUUUU -  IUUIUUIUUIUU
36	విశ్వవిశ్వాసః	26	UUUIUUIUUIUU -  UIUUUU - UUIUUIUU

చూసారా పెద్ద పట్టియే ఉంది. ఈ పట్టీ గురించి చిత్రకవిత్వం చెప్పేవాళ్ళకి మంచి ఆసక్తి ఉంటుంది.

 ఈ‌ పద్యం‌ నడక గురించి. పాదంలో ఉండేవి ఆరు అక్షరాలే. ఇవి మూడు ఖండాలుగా విరుగుతున్నాయి. రెండేసి అక్షరాల కొక ఖండంగా.  పాదంలో‌ ఉన్న పదకొండు మాత్రలూ 3 + 4 + 4 అన్నట్లు వస్తున్నాయి. పై ఉదాహరణను పరిశీలించండి.

ప్రేమ - లేదా - నాపై
రామ - చంద్రా - నీవే
తామ - సించే - వేలా
యేమి - శోధిం - చేవో

ఇలా ఈ‌ కరేణువు నడక పేరుకు తగ్గట్టుగా కొంచెం‌ ఠీవిగానే ఉంది.  ఐతే ఈ‌నడక తిన్నగా రావాలీ అంటే ప్రతి ఖండం వద్దనూ‌ పదం విరగాలి. అది ప్రతిసారీ అంత సులభం‌ కాక పోవచ్చును. కాని వీలైనంత వరకూ అలా వస్తే ఈపద్యం అందగిస్తుంది.

ఈ‌పద్యం నడక మరొక విధంగా ఉండవచ్చునా అన్న ప్రశ్న వస్తుంది. పాదాన్ని సమద్విఖండనం చేస్తూ కూడా నడక బాగానే ఉండవచ్చును.

ప్రేమ లే  -  దా నాపై
రామచం  -  ద్రా నీవే
తామసిం  -  చే వేలా
యేమి శో  -  ధించేవో

ఏ సందర్భానికి పద్యానికి ఏనడక నప్పుతుందో గమనించి కవి అలా వ్రాయవచ్చును. కాని కవి ఏ లయనూ దృష్టిలో ఉంచుకోకుండా కేవలం లఘుగురుక్రమం ఒప్పుకొనేలా అక్షరాలను పేర్చుతూ‌ పోయి, ఆమ్మయ్య పద్యం వచ్చింది అనుకుంటే మాత్రం ఆ పద్యం కళ కట్టే అవకాశం బాగా తక్కువే. ఈ సంగతి పద్య ఛందస్సు ఏదైనా సరే వర్తిస్తుంది.