హంసమాలి.
అతడే వెన్నుడయ్యా
యతడే రాముడయ్యా
అతడే కాక వేరే
గతియే లేదు సుమ్మీ
హంసమాలి అనేది మరొక చిన్నారి వృత్తం. దీనికి గణవిభజన స - ర - గ. గురులఘుక్రమం IIUUIUU. అంటే పాదంలో
ఉండేవి 7 అక్షరాలే అన్నమాట. కాబట్టి యతినియమం లేదు. ప్రాసనియమం పాటించాలి.
ఈ వృత్తానికి హంసమాల, సరళ. భూరిధామ అని కూడ పేర్లున్నాయి.
హంసమాలికి ముందొక లఘువును చేర్చితే అది వాంతభారావృత్తం అవుతుంది. ముందొక లఘువుతో పాటు చివరన ఒక లగ చేర్చితే అది చరపదవృత్తం అవుతుంది. హంసమాలి పాదానికి చివరన ఒక గురువును చేర్చితే పరిధారావృత్తం అవుతుంది. చివరన మ-గణం చేరిస్తే అది నీరోహావృత్తం అవుతుంది. ఏకంగా నాలుగు గురువులు చేర్చితే అది అపయోధావృత్తం అవుతుంది. ఆ నాలుగు గురువులనూ పాదం మొదట్లో చేర్చితే అది వాతోర్మీ వృత్తం అవుతుంది. అబ్బో నాలుగు గురువులేమిటండీ బరువులూ అంటారా, హంసమాలి పాదానికి ముందు పోనీ నాలుగు లఘువులనే చేర్చండి పరిమళలలితం అనే వృత్తం అవుతుంది.
ఈ‌వృత్తం నడకను చూస్తే మొదట నున్న స-గణం తరువాత విరుపు కనిపిస్తుంది. అలాగే చివరి గురువు ముందూ విరుపు కనిపించటంతో పాటు అ గురువు మరింత దీర్ఘంగా వినిపిస్తుంది.
అతడే - వెన్నుడ - య్యా
యతడే - రాముడ - య్యా
అతడే - కాక వే - రే
గతియే - లేదు సు - మ్మీ
ఈ వృత్తానికి పూర్వకవి ప్రయోగాలు యేమన్నా ఉన్నాయా అన్నది తెలియదు.
